اگر دندانتان درد گرفته و دندانپزشک به شما درمان عصب کشی دندان را پیشنهاد داده است، نترسید! چون این یعنی خوشبختانه دندان قابل نجات است؛ اما برای درک بهتر عصب کشی شاید لازم باشد با بخش‌های مختلف این درمان آشنا شوید و اگر نگرانی یا سوالی دارید، پاسخ داده شود. مطب دندانپزشکی دکتر مهتری و دکتر شایگان با بهره‌گیری از دانش و توانمندی تخصصی و استفاده از ابزار و دستگاه‌های پیشرفته توانسته است رضایت مراجعان برای درمان اندو را جلب کنند. در این مقاله قصد داریم درباره این درمان مهم و مزایا، عوارض، علل، علائم، هزینه و مراقبت‌های پس‌از درمان کانال ریشه صحبت کنیم و به سوالات و نکات بسیار ریز و ظریف هم پاسخ دهیم. از شما دعوت می‌کنیم با ما همراه باشید
درمان کانال ریشه یا عصب کشی دندان چیست؟
عصب کشی دندان یا درمان ریشه دندان، روشی است که نیاز به برداشتن اعصاب، رگ‌های خونی، میکروب‌ها و سموم دندان دارد. این درمان باید توسط دندانپزشک انجام شود تا دندان آسیب‌دیده یا پالپ مرده را نجات دهد. اعصاب زمانی عفونی می‌شوند که ضایعه خارجی دندان، قسمت داخلی آن را در معرض باکتری قرار دهد و باعث التهاب شود. در نتیجه، پوسیدگی عمیق، شکستگی ناشی از غذای سفت یا جراحت، پالپ طبیعی محافظت‌شده را در معرض دید قرار می‌دهد و باعث عفونت و درد شدید می‌شود.
درمان کانال ریشه به چه منظوری انجام می‌شود؟
هدف از درمان اندو، حذف التهاب یا بافت مرده پالپ برای ضدعفونی حفره پالپ و کانال‌های ریشه در قسمت داخلی دندان است تا دندان نجات پیدا کند.
چه زمانی به عصب کشی دندان نیاز داریم؟
عصب‌کشی زمانی توصیه می‌شود که التهاب در پالپ – قسمت داخلی دندان – رخ دهد که در آن اعصاب به‌همراه رگ‌های خونی وجود دارد. اگر التهاب در زمان مناسب درمان نشود، می‌تواند در اطراف دندان پخش و باعث تورم و درد شود.
پوسیدگی دندان، معمولاً عامل ایجاد التهاب در پالپ دندان است. یکی دیگر از علل احتمالی، زمانی است که دندان می‌شکند و آسیب در نزدیکی پالپ دندان قرار می‌گیرد یا زمانی که صدمه می‌بیند و سپس منجر به نکروز پالپ دندان می‌شود.
دندان درد شدید، تورم یا لکه‌های تیره روی دندان نشانه‌های کافی برای مراجعه به دندانپزشک هستند. در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد؛ اما با گسترش عفونت، ممکن است درد مداوم در جویدن یا حساسیت زیاد نسبت به سرما یا گرما را تجربه کنید یا ممکن است در دندان خود احساس نبض داشته باشید. درهرصورت، توصیه می‌شود برای بررسی به متخصص اندودنتیست مراجعه کنید.
اندو دندان چگونه انجام می‌شود؟
این درمان، یک عمل دندانپزشکی است که در مرحله اول، دندان آسیب‌دیده توسط دندانپزشک باز و کانال‌های آن تمیز می‌شود. درمان ریشه با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. سپس دندان با استفاده از یک عایق الاستیک ایزوله می‌شود و دندانپزشک با ایجاد یک میدان استریل از بیمار در برابر بلعیدن مایع دهان محافظت می‌کند.
سپس ریشه‌های دندان با داروهای خاص و لیزر به‌دقت استریل می‌شوند و با ترمیم دقیق از احتمال عفونت مجدد دندان جلوگیری می‌شود. پس‌از آن، دندانپزشک پوسیدگی دندان را برداشته و محل را تمیز می‌کند. سپس دندان با مواد دندانی پُر می‌شود تا برای بار دوم دچار عفونت نشود. اگر تورم دندان عصب‌کشی‌شده زیاد باشد، ممکن است دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
مدت زمان درمان کانال ریشه
عصب کشی دندان معمولاً 45 دقیقه طول می‌کشد؛ اما مدت زمان نهایی درمان به عوامل مختلف زیر بستگی دارد:
- تعداد کانال‌های ریشه دندان؛
- موقعیت دندان؛
- ویژگی‌های مورفولوژی (به‌عنوان مثال، کانال‌های ریشه به‌شدت خمیده) یا آناتومی دندان (کانال‌های ریشه کلسیفیه).
تعداد کانال‌های دندان‌ها
تعداد کانال‌های دندان‌ها به‌صورت زیر است:
- ۲ ریشه و ۳ یا ۴ کانال در دندان‌های آسیاب بزرگ پایین؛
- ۱ ریشه و تعداد ۲ یا ۳ کانال در دندان‌های آسیاب کوچک فک پایین؛
- ۱ ریشه و ۱ یا ۲ کانال در دندان‌های نیش پایین؛
- ۳ ریشه و ۳ یا ۴ کانال در دندان‌های عقل؛
- ۱ ریشه و ۱ کانال در دندان‌های نیش فک بالا.
پالپوتومی و پالپکتومی
پالپوتومی و پالپکتومی روش‌های ایمن و موثری برای بازگرداندن سلامت دندان آسیب‌دیده هستند. هردو پوسیدگی، عفونت یا ضربه‌ای را که به پالپ دندان رسیده است، بررسی می‌کنند؛ اما یکسان نیستند. در طی درمان پالپوتومی، دندانپزشک پالپ کرونر را از دندان خارج می‌کند. این پالپ در قسمت اصلی دندان، بالای خط لثه قرار دارد. پالپوتومی روی دندان‌هایی که هنوز زنده هستند، اجرا می‌شود و برای موفقیت‌آمیزبودن مهم است که آبسه، درد خودبه‌خود و تحلیل استخوان زیر دندان وجود نداشته باشد.
در مقایسه، پالپکتومی روشی است که پالپ را از تمام قسمت‌های دندان، از جمله پالپ در ریشه، خارج می‌کند و روی دندان‌هایی انجام می‌شود که دیگر زنده نیستند. این روش شامل برداشتن تمام محتویات محفظه داخلی دندان و هدف آن، تمیزکردن کل کانال ریشه برای محافظت در برابر عفونت بیشتر است. دندانپزشکان نیز ممکن است از این روش‌ها برای درمان ریشه دندان‌های شیری استفاده کنند. هر دو روش شامل تزریق بی‌حسی موضعی است و پس‌از انجام هردو روش، دندان شما ممکن است مستعد شکستگی، تغییر رنگ یا درد مداوم باشد. همچنین ممکن است کمی ناراحتی ناشی از بافت ملتهب را تجربه کنید.
نحوه روکش دندان عصب کشی‌شده
روکش دندان که با نام‌های تاج مصنوعی و پروتز ثابت هم شناخته می‌شود، ممکن است از جنس سرامیک یا فلز و یا ترکیبی از هردو باشد. برای ساخت روکش ابتدا باید از دندان قالب‌گیری شود و سپس قالب به لابراتوار فرستاده و ساخته شود. زمانی که عصب کشی دندان به پایان رسید، دندان پانسمان می‌شود؛ اما پانسمان استقامت و ایمنی چندانی ندارد و نمی‌تواند فشار ناشی از جویدن را تحمل کند؛ بنابراین، دندان باید بعد از درمان اندو روکش شود تا کارایی سابق را پیدا کند. روکش‌ها با چسب (سیمان) به دندان‌ها چسبانده می‌شوند.
مراقبت‌های پس‌از اندو دندان
بعد از درمان کانال ریشه، کارهایی وجود دارد که باید برای حفظ سلامت دندان خود انجام دهید:
- تا چند ساعت بعد از درمان از خوردن غذا خودداری کنید.
- از چند ساعت بعد می‌توانید غذاهای نرم مصرف کنید؛ اما ممکن است تا چند روز همچنان کمی درد و حساسیت داشته باشید؛ بنابراین، بهتر است در صورت امکان از سمت مخالف دهان خود استفاده کنید.
- تا چند روز غذاهای سفت یا ترد نخورید. این غذاها به‌علت فشار زیاد به دندان‌ها می‌توانند هنگام جویدن درد و ناراحتی زیادی ایجاد کنند. بهتر است تا چند روز از سوپ، پوره سیب‌زمینی، ماکارونی و پنیر، پاستا، تخم‌مرغ، برنج کته و غذاهای نرم استفاده کنید.
- غذاهای چسبناک نخورید، چون با گذشت زمان، خوردن غذاهای چسبناک می‌تواند پُرکردگی یا تاج دندان را ازبین ببرد.
- درد و ناراحتی مداوم را نادیده نگیرید. کمی حساسیت و درد برای چند روز پس‌از درمان کانال ریشه طبیعی است؛ اما اگر درد و حساسیت شدید بیش‌از چند روز طول کشید، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید چون ممکن است دندان شما همچنان عفونی باشد و نیاز به درمان مجدد کانال ریشه داشته باشد.
مزایا و عوارض اندو دندان
عصب کشی دندان به شما اجازه می‌دهد تا دندان طبیعی خود را حفظ کنید. با حفظ دندان طبیعی، دیگر نگران ازدست‌دادن استخوان نخواهید بود چون ریشه دندان به تحریک استخوان ادامه می‌دهد. سایر مزایای اندو عبارت‌اند از:
- حفظ عملکرد و زیبایی دندان؛
- زمان درمان و بهبودی کوتاه؛
- پاکسازی عفونت یا پالپ ملتهب و از بین رفتن درد دندان؛
- عدم نگرانی از ناهم‌ترازی دندان‌ها بعد از درمان؛
- هزینه کمتر نسبت به ایمپلنت دندان.
برخی از عوارض این درمان عبارت‌اند از:
- در موارد پیچیده که عفونت یا آسیب شدید است، بیش‌از 1 جلسه درمان لازم است.
- هیچ تضمینی صددرصدی نیست که کانال ریشه کاملاً تمیز شود.
- اگر ترمیم دندان کافی نباشد، ممکن است عفونت ایجاد کند که پس‌از آن نیاز به آنتی‌بیوتیک و مسکن دارد.
- ازآنجاکه دندان پوک می‌شود، شکننده و مستعد شکستگی خواهد بود.
- پس‌از این درمان، دندان نیاز به روکش دارید.
- هزینه درمان نسبتاً بالا است.
- ممکن است تا مدتی باعث ایجاد ناراحتی در دهان و فک شود.
- پس‌از عمل، دندان ممکن است تغییر رنگ دهد یا تیره شود.
چرا گاهی اوقات دندان عصب کشی‌شده دوباره باید درمان شود؟
دندان‌هایی سال‌ها پیش درمان شده‌اند، به‌دلیل پوسیدگی جدید زیر روکش قدیمی، ترک خوردگی یا شل‌بودن ترمیم یا تاج و یا شکستگی در کانال ریشه از کار می‌افتند. همه این سناریوها باعث تهاجم باکتری و آلودگی مجدد فضاهای کانال ریشه می‌شوند. بهبودی ناقص ممکن است ناشی از کانال‌های منحنی یا باریکی باشد که در طول درمان اولیه به‌درستی درمان نشده‌اند، کانال‌های پیچیده که در طول درمان اولیه شناسایی نشده‌اند، تاج یا ترمیم دائمی در مدت‌زمان مناسب پس‌از درمان قرار داده نشده یا در اطراف تاج یا پُرکردگی آلودگی مجدد باکتریایی رخ داده باشد. درمان مجدد کانال ریشه معمولاً به زمان بیشتری نسبت به درمان روت کانال معمولی نیاز دارد که به‌دلیل پیچیدگی یا زمان موردنیاز برای تکمیل بسیاری از مراحل است.
شاخه‌های کانال کشف‌نشده
یکی از علل اصلی نیاز مجدد به درمان ریشه، عدم مهارت یا دانش ناکافی آناتومی کانال ریشه دندانپزشک است چون اگر یک یا چند کانال ریشه کشف‌نشده باقی بمانند، احتمال شکست افزایش می‌یابد. پس‌از دسترسی به سیستم کانال ریشه، سخت‌ترین مرحله در طول درمان ریشه، نیاز به جستجوی کانال‌ها و ایجاد یک مسیر ایمن و قابل پیش‌بینی است. این مرحله برای مدیریت صحیح نیاز به مهارت و تجربه بالینی دارد؛ اما اغلب وقت‌گیر و خسته‌کننده است.
انسداد
انسداد کانال ریشه هم تاثیر مهمی در درمان ریشه دارد. گاهی ممکن است در طول درمان اولیه، کانال‌های خاصی به‌طور کامل درمان نشده باشند. انسداد مناسب در طول درمان مجدد تضمین می‌کند که این کانال‌ها به اندازه کافی تمیز و ترمیم شوند تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود. البته انتخاب ماده مناسب برای ترمیم هم بسیار مهم است. تکنیک‌های انسداد سه‌بعدی برای اطمینان از پُرشدن سه‌بعدی فضای کانال ریشه استفاده می‌شود تا مانع از تشکیل هرگونه فضای خالی برای تجمع باکتری‌ها شود.
شکاف در ریشه
شکاف ریشه دندان می‌تواند به‌طور قابل توجهی درمان کانال ریشه را پیچیده کند. وجود شکاف می‌تواند به باکتری‌ها اجازه دهد تا بیشتر به سیستم کانال ریشه نفوذ کنند و منجر به عفونت مداوم و شکست درمان شوند. گاهی حتی با تمیزکردن دقیق هم ممکن است حذف کامل باکتری‌ها از داخل شکاف‌ها غیرممکن باشد. شکاف‌ها یکپارچگی ساختاری دندان را تضعیف و آن را بیشتر مستعد شکست در طی مراحل درمان مجدد یا عملکرد بعدی می‌کنند. دراین‌صورت، ممکن است لازم باشد گزینه‌های درمانی جایگزین درنظر گرفته شود که می‌تواند شامل کشیدن دندان و جایگزینی دندان با ایمپلنت، بریج یا پروتزهای متحرک باشد.
عمر دندان عصب‌کشی‌شده چقدر است؟
درمان عصب کشی دندان روشی موفق است و بیشتر دندان‌هایی که عصب‌کشی شده‌اند، بیش‌از 10 الی 15 سال باقی می‌مانند.
آیا در دوران بارداری می‌توان دندان را اندو کرد؟
انجمن دندانپزشکی آمریکا، کنگره متخصصان زنان و زایمان آمریکا و آکادمی اطفال آمریکا همگی بر این نکته توافق دارند که زنان می‌توانند در دوران بارداری کارهای دندانپزشکی خود را انجام دهند. افزایش تحریک لثه‌ها در این دوران می‌تواند باعث عفونت‌های دهانی مانند بیماری لثه شود که با زایمان زودرس مرتبط است. به‌همین دلیل، درمان‌هایی مانند پُرکردن و روکش باید انجام شود تا احتمال عفونت کاهش یابد. باوجوداین، توصیه می‌شود درمان را در سه‌ماهه دوم انجام دهید، چون ممکن است در سه‌ماهه سوم نتوانید برای مدت طولانی به پشت بخوابید.
همچنین، مطالعات هیچ خطر قابل‌توجهی را در استفاده از داروهای بی‌حسی در طی اقدامات دندانپزشکی برای زنان باردار نشان نداده است؛ بنابراین اگر در دوران بارداری نیاز به کشیدن دندان یا درمان کانال ریشه دارید، نگران تاثیر داروی بی‌حسی برای خود و جنین نباشید.
برای آرام‌شدن درد دندان بعد از اندو چه کنیم؟
درمان کانال ریشه یک روش جراحی است که انتظار می‌رود تجربه دردناکی باشد؛ اما درحال‌حاضر و با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنولوژی‌های مدرن کمترین درد را ایجاد می‌کند. بااین‌حال، ممکن است برای چند روز کمی احساس ناراحتی و درد کنید. درد خفیف بعد از کانال ریشه ممکن است 3-4 روز پس‌از درمان ادامه یابد؛ اما اگر بیش‌از 1 هفته طول کشید، باید یک مشکل جدی مانند التهاب یا عفونت وجود داشته باشد. درهرحال، بعد از عصب کشی دندان می‌توانید از روش‌های زیر برای تسکین درد استفاده کنید:
- استفاده از کیسه یخ؛
- استفاده از آب نمک استریل؛
- بالا نگه‌داشتن سر؛
- استفاده از روغن میخک؛
- اجتناب از سیگارکشیدن؛
- اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های سرد و الکل؛
- رعایت بهداشت دهان و دندان؛
- استفاده از مسکن‌های بدون نسخه.
علت درد بعد از عصب کشی دندان
کانال ریشه یک درمان جراحی برای برداشتن تمام پالپ عفونی از دندان است و اگر دندان شما حتی پس‌از درمان ریشه همچنان درد دارد، ممکن است مقداری پالپ عفونی در آن باقی مانده باشد که در طول عمل و فرآیند کانال ریشه قابل برداشتن نباشد. عفونت ریشه و التهاب بافت‌های اطراف دندان هم می‌تواند باعث درد شود.همچنین، اگر موقع گاز گرفتن پس‌از درمان با درد دندان مواجه می‌شوید، ممکن است مشکل بایت بالا داشته باشید که فقط از طریق درمان ارتودنسی قابل رفع است.
هزینه درمان کانال ریشه دندان
عوامل زیادی بر هزینه‌های مربوط به درمان ریشه تأثیر می‌گذارد، که عبارت‌اند از:
- شدتآسیبناشیازدندان؛
- دندان تحت درمان (درمان برخی از دندان‌ها نسبت به سایرین پیچیده‌تر است چون کانال‌های بیشتری برای تمیزکردن و آب‌بندی دارند)؛
- شهرت و تخصص دندانپزشک؛
- نوسانات ارز.
علل و علائم عفونت در پالپ دندان
اعصاب دندان زمانی عفونی می‌شوند که آسیب خارجی به دندان، قسمت داخلی آن را در معرض باکتری قرار دهد و باعث التهاب شود. دلایلی که می‌تواند منجر به عفونت پالپ شود، عبارت‌اند از:
- پوسیدگی گسترده؛
- آسیب دندان؛
- شکاف‌های بزرگ؛
- دندان‌های کج.
و علائم عمده، عبارت‌اند از:
- درد شدید و مداوم؛
- درد مزمن خفیف؛
- درد شدید همراه با تورم؛
- دردی که هنگام دراز کشیدن شدید می‌شود؛
- تورم بدون درد؛
- تورم خفیف در لثه به‌سمت انتهای ریشه دندان ترک‌خورده که معمولاً بدون درد است؛
- تغییر رنگ دندان.
آیا هر دندانی را می‌توان عصب‌کشی کرد؟
متاسفانه هر دندانی را نمی‌توان عصب‌کشی کرد. برخی از دندان‌ها هستند که ریشه‌های بسیار کج دارند و ابزارهای کوچک را نمی‌توان در آن‌ها جابه‌جا کرد یا حتی دندان‌هایی هستند که کانال‌های ریشه کاملاً مسدود دارند و درمان برای آن‌ها بیهوده است.
اگر دندان را عصب کشی نکنیم، چه می‌شود؟
اکر به دندانی که نیاز به درمان اندو دارد، بی‌توجهی کنید، شروع به پوسیدگی می‌کند و سپس عفونی می‌شود و آبسه شروع خواهد شد.
بعد از درمان ریشه چه احساسی خواهیم داشت؟
درمان ریشه درد شدید دندان را تسکین می‌دهد. پس‌از اتمام درمان به‌دلیل کاهش التهاب ممکن است احساس حساسیت یا ناراحتی کنید که به‌راحتی با مسکن‌های رایج کنترل می‌شود و می‌توانید در همان روز به فعالیت‌های معمول خود بازگردید.
آیا بعد از درمان ریشه به درمان‌های دندانی دیگر نیز نیاز دارید؟
اگر دیواره‌های داخلی دندان ازبین رفته باشد، باید فوراً یک پرکننده موقت با آب‌بندی دائمی یا ساخت شفت دندانی در داخل دندان جایگزین شود. این درمان با نصب یک روکش دندان تکمیل می‌شود.
سخن پایانی
عصب کشی دندان یک روش درمانی است که به منظور حفظ دندان استفاده می‌شود. اگر شما هم جزو افرادی هستید که علائم عفونت پالپ دندان را دارید، می‌توانید با مراجعه به مطب دندانپزشکی دکتر مهتری و دکتر شایگان مهر، دندان آسیب‌دیده خود را نجات دهید. تیم دندانپزشکان در روزهای مختلف هفته آماده ارائه خدمات مشاوره و درمان به بیماران عزیز هستند.